Charakterystyka rośliny
Roślina przyprawowa, jaką jest kardamon, dojrzewa przez około 3 lata. Następnie jej owoce można zbierać przez ponad 10 lat. Mają one kształt torebek wypełnionych drobnymi nasionami o kolorze czerwonym lub brunatnym. Owoce kardamonu są zbierane, zanim dojrzeją, a później suszone na słońcu lub w specjalnie przygotowanym do tego pomieszczeniu.
Pochodzenie kardamonu
W literaturze pojawiają się doniesienia wskazujące na to, iż początków kardamonu – najstarszej przyprawy świata – należy szukać w Indiach. Roślina uprawiana jest między innymi w Chinach, a nawet w Ameryce Południowej, jednak do Polski najczęściej trafia kardamon zielony pochodzący z Indii oraz Sri Lanki. Rzadziej sprzedawany jest kardamon czarny pochodzący z Himalajów.
Właściwości lecznicze i zastosowanie
Włączenie kardamonu w rozsądnych ilościach do diety może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Przyprawa ta poprawia apetyt u osób z obniżonym łaknieniem. Olejki zawarte w kardamonie przyspieszają procesy trawienne, działają rozkurczająco na ścianę żołądka, a także wzmagają wydzielanie soków żołądkowych.
W okresie jesienno-zimowym, kiedy zwiększa się podatność organizmu na infekcje, dietetycy zalecają stosowanie kardamonu w postaci naparu. Okazuje się, że ma on właściwości łagodzące kaszel i zwiększające odporność. W piśmiennictwie pojawiają się doniesienia wskazujące na to, że zawarta w kardamonie melatonina może stymulować rozwój tkanki tłuszczowej brunatnej, a tym samym przyspieszać metabolizm organizmu. Osobom walczącym z otyłością zaleca się włączenie kardamonu do diety.
W medycynie ludowej zaleca się stosowanie kardamonu w celu zwiększenia potencji i ukrwienia narządów płciowych. Działanie tej przyprawy ma wydłużać erekcję u mężczyzn. Osoby odczuwające często obniżenia nastroju powinny każdego dnia wypijać herbatę z dodatkiem kardamonu. Uznaje się, że kardamon ma właściwości antydepresyjne i wzmaga wydzielanie hormonów szczęścia (endrofin).
Osobom, które mają problem z nieświeżym oddechem i chcą w naturalny sposób sobie z nim poradzić, zaleca się m.in. żucie ziaren kardamonu. Oprócz tego, że posiada właściwości antybakteryjne, odświeża także oddech.
Warto znać umiar w stosowaniu kardamonu, bo tak jak wszystko, co jest spożywane w nadmiarze, także i ta przyprawa może zadziałać negatywnie na organizm. Przyjęta w nadmiernej jednorazowej dawce może wywołać efekt przeczyszczający. Trudno jednak określić jego uniwersalną dawkę bezpieczną, należy ustalić ją indywidualnie za pomocą własnych obserwacji.
Kto powinien wystrzegać się kardamonu?
Mimo wielu cennych właściwości leczniczych kardomonu nie wszyscy mogą wykorzystywać go w diecie. Niektóre osoby powinny zachować ostrożność w jego stosowaniu. Nie zaleca się kardamonu w diecie osób:
– z zapaleniem błony śluzowej żołądka;
– z wrzodami żołądka;
– w ciąży;
– ze zdiagnozowaną nietolerancją na kardamon.
Kobiety karmiące piersią powinny skonsultować z położną, czy mogą stosować kardamon w diecie.
Zastosowanie w kuchni
Kardamon jako przyprawa z pewnością króluje w daniach wywodzących się z Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Stanowi dodatek do dań curry, słodkich potraw oraz napojów.
Wykorzystywany jest także:
– do pikli, nadając im wyjątkowy aromat;
– jako dodatek do grzanego wina, kawy, herbaty;
– do przyprawiania dań mięsnych oraz owoców morza (skorupiaków);
– do przyprawiania kremów i likierów;
– do przygotowania ciast i ciasteczek.
W krajach skandynawskich, kardamon znalazł swoje zastosowanie jako dodatek do tradycyjnych trunków. Jednym z nich jest Akvavit. To skandynawska wódka aromatyzowana takimi przyprawami jak kardamon, anyż, kminek czy skórka cytrynowa lub pomarańczowa.
Kardamon – przepisy
Kardamon znajduje zastosowanie jako składnik różnych potraw. Poniżej przedstawiamy kilka przepisów, które warto wypróbować w swojej kuchni:
Korzenna herbata na przeziębienie
Składniki: herbata czarna liściasta, kardamon, goździki, cynamon, imbir, kurkuma.
Przygotowanie: zalać wszystkie składniki przegotowaną wodą o temperaturze 85°C.
Napar z kardamonu – dobry na stany depresyjne, kaszel i impotencję
Składniki: herbata czarna liściasta, kardamon (4–5 strąków).
Przygotowanie: zalać wszystkie składniki przegotowaną wodą o temperaturze 85°C.
Pieczony pasternak z kardamonem i cynamonem
Składniki: pasternak, kardamon (strąki i nasiona), cynamon, olej rzepakowy, pieprz ziołowy, sól himalajska.
Przygotowanie: nastawić piekarnik na 220°C. Oczyszczony pasternak pokroić w kostkę. Na patelni rozgrzać olej rzepakowy. Dodać kardamon (w postaci strąków i pojedynczych nasion) i cynamon. Składniki wymieszać i podgrzewać. Gdy laski cynamonu się rozwiną, należy zdjąć patelnię z ognia. Przy użyciu pędzelka posmarować pokrojone kawałki pasternaka gorącym olejem z przyprawami. Następnie doprawić pieprzem i solą. Tak przygotowany pasternak przełożyć do brytfanny. W rozgrzanym piekarniku piec przez ok. 35–40 minut (czasami otwierając piekarnik i przewracając kawałki pasternaku). Tak przygotowane danie można zjeść samodzielnie lub z dodatkiem sosu wykonanego, np. na bazie jogurtu naturalnego.
Pomarańczowy deser z kardamonem
Składniki: pomarańcze, nasiona kardamonu, miód lipowy.
Przygotowanie: obrane pomarańcze należy pokroić w plastry i ułożyć je na talerzu. Następnie posypać owoce nasionami kardamonu i polać całość odrobiną miodu.
Mielony czy w całości?
Podczas zakupów, jeżeli istnieje możliwość wyboru pomiędzy kardamonem zmielonym a tym w całości, lepiej wybrać druga opcję. Całe owoce zawierają w sobie więcej cennych składników. Jego wyłuskanie i zmielenie sprawia, że nasiona w szybki sposób tracą to, co w nich najcenniejsze, tj. substancje o działaniu prozdrowotnym, aromat i smak.
Zastosowanie kardamonu w kosmetyce
Kardamon ma szerokie zastosowanie. Olejki na jego bazie są wykorzystywane w kosmetologii i aromaterapii. Olejek kardamonowy używany jest między innymi do produkcji perfum, kremów i balsamów. Idealnie nadaje się do wykonania masażów o właściwościach relaksacyjnych. Dodanie kilku kropel olejku do kąpieli także może pomóc w zrelaksowaniu ciała napiętego po całym dniu pracy.
Monika Dudek-Palaczyk
Bibliografia
Narkiewicz M., Rozgrzewajace przyprawy, „Kwietnik” 2004, 12, 16–18.
Nowacka-Kosmicka T., Używki i przyprawy z tropikow. Cz. II., „Wiadomości Zielarskie” 1992, 6(34), 20–22.
Borowy T., Kubiak M.S., Magia smaku ukryta w przyprawach. Rola przypraw w przygotowaniu wędlin, „Magazyn Przemysłu Mięsnego” 2008, 8(9).
Ruminska A., Kardamon, „Wiadomosci Zielarskie” 1977.
Kudełka W., Kosowska A., Składniki przypraw i ziół przyprawowych determinujące ich funkcjonalne właściwości oraz ich rola w żywieniu człowieka i zapobieganiu chorobom, „Zeszyty Naukowe” 2008, 781, 83–111.
Drosdzol A. et al., Afrodyzjaki – działanie biologiczne, wpływ na życie seksualne, „Annales Academiae Medicae Silesiensis” 2006, 60, 5.
Bartol A.M., The medicinal properties of the most important spice plants, Zagrzeb 2016.
Komentarze
Polecam
Ale czy wyłuskać ziarenka, czy zmielić całe